Zużycie hamulców


Wydawałoby się, że okładziny hamulcowe powinny wytrzymać kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Tymczasem już po kilku czy kilkunastu tysiącach mechanik zaleca ich wymianę. Czyżby błąd producenta albo oszustwo warsztatu?

Sprawę pogarsza fakt, że „klocki” i szczęki hamulcowe należą do części zwykle nie objętych gwarancją. A co to za gwarancja, gdy za zużyte części trzeba płacić? Okazuje się jednak, że trwałość części ciernych zależy przede wszystkim od intensywności eksploatacji.


Bardzo różna trwałość


Identyczne okładziny można zużyć przez tysiąc kilometrów jazdy (np. w zawodach sportowych) lub przez kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Nie chodzi zresztą tylko o sport. Wystarczy, że jeden kierowca jeździ autem bardziej obciążonym, może z przyczepą, ponadto rzadziej stosuje hamowanie silnikiem. Zaś inny kierowca w takim samym samochodzie lepiej przewiduje na drodze, częściej stosuje „wybiegi”, nie dojeżdża ostro do czerwonych świateł, itp. Różnica w trwałości elementów układu hamulcowego między ich autami może być wielokrotna. Trwałość „klocków hamulcowych” zależy też od ich marki i modelu. Bywa, że te bardziej odporne na przegrzanie, pozwalające intensywnie hamować (używane w sporcie samochodowym, albo do samochodów tuningowanych), są jednocześnie mniej trwałe od „zwykłych”.

Mechanicy przyjmują zasadę – zazwyczaj tarcze hamulcowe wymienia się co dwie wymiany klocków hamulcowych, choć bywają wyjątki. W rzeczywistości decyduje o tym grubość tarczy (minimalną wartość podaje producent) i stan jej powierzchni. Hamulce przednie, ze względu na większą intensywność hamowania kół przedniej osi, wymagają wymiany okładzin co najmniej dwukrotnie częściej niż tylne. Różnica ta jest jeszcze większa, gdy z przodu mamy tarcze, a z tyłu bębny.

Oczywiście żadne z tych reguł nie mają zastosowania, gdy np. okładzina się rozwarstwi lub tarcza hamulcowa pęknie – takie przypadki zdarzają się rzadko, ale są możliwe.


Tarcza hamulcowa z nalotem rdzy. Jej usunięcie nie zawsze jest opłacalne, czasami trzeba wymienić tarcze na nowe. Tarcze zawsze wymieniamy parami.



Zawsze z umiarem

Wspomnijmy też o jeszcze innym, niekorzystnym zjawisku jakiemu mogą podlegać elementy cierne układu hamulcowego: gdy kierowca jeździ naprawdę niezwykle delikatnie i dba o hamulce przy każdym zmniejszaniu prędkości... także nie czyni dobrze! Tarcze i okładziny hamulców, dla ich sprawnej pracy, wymagają niemałej temperatury. Jednocześnie, z oczywistych powodów, wykonane najczęściej z żeliwa tarcze mają tendencję do korodowania. Używając hamulca „normalnie” czyli czasami hamując dość intensywnie, czyścimy je i usuwamy z nich warstwę tlenków. Prawidłowo pracująca tarcza ma jednakowy, srebrzysty kolor na całej powierzchni. Wtedy najmniej zużywa okładziny hamulcowe, a ponadto pozwala, w razie potrzeby, uzyskać maksymalną silę hamowania.

Jeżeli zbytnio oszczędzając hamulce dopuścimy do tego, że tarcze w znacznej części pokryte będą rdzą, paradoksalnie zużycie okładzin wzrośnie, a w czasie awaryjnego hamowania może okazać się, że hamulec jest bardzo słaby, bo materiał cierny ślizga się po warstwie tlenków. Ponadto usunięcie tej rdzy nie jest łatwe, zazwyczaj wymaga demontażu i przetoczenia tarcz, a wtedy może się okazać, że właściwie należy je wymienić. Tak więc radzimy hamulce używać średnio intensywnie, gdyż wykonanie od czasu do czasu ostrego hamowania zupełnie im nie szkodzi.


Okładziny hamulcowe tzw. klocki - z lewej strony zdjęcia – nowy, z prawej strony – zużyty.

Gdy nie widać wgłębienie na „klocku” ( z prawej strony), trzeba go wymienić na nowy. Klocki zawsze wymieniamy parami.

Niepokojące objawy

Nie należy zbytnio przejmować się trwałością hamulców – wpływa na to tyle parametrów, że trudno wszystkie mieć ciągle pod kontrolą. Nie można też wyznaczyć z góry przebiegów między wymianami okładzin i tarcz. Zużycie hamulców należy sprawdzać przy każdym przeglądzie, a ponadto nie można ignorować ewentualnych bieżących sygnałów. Wiele samochodów ma elektryczne wskaźniki stanu okładzin – lampka kontrolna tablicy rozdzielczej zapala się, gdy grubość okładziny jest niewielka. Należy też zważać na odgłosy zgrzytania – prostym rozwiązaniem jest blaszka, która zawadza o tarczę, gdy okładziny są już cienkie. Gdy zaś przy hamowaniu pojawia się „bicie”, czyli pulsowanie pedału, jest to sygnał nie tyle zużycia okładzin, co wykrzywienia (w skrajnym przypadku – pęknięcia) tarcz. Należy je wtedy wymienić na nowe, choć bywa, że gdy ich zużycie jest jeszcze niewielkie, wystarczy delikatne wyrównanie (przeszlifowanie lub przetoczenie) ich powierzchni.


10 oznak niesprawnego układu hamulcowego

Dobrze funkcjonujący układ hamulcowy to jedna z najważniejszych dla bezpieczeństwa mechanicznych części auta. Na co należy więc zwracać uwagę, aby jeździć bezpiecznie?

Eksperci europejskiej sieci serwisowej Euromaster przedstawiają 10 oznak, które powinny kierowcy zasygnalizować, że hamulce w jego aucie mogą być niesprawne.


Elementy, na które kierowca powinien zwrócić uwagę to:
- zapalenie się lampki kontrolnej układu hamulcowego na desce rozdzielczej
- wydłużenie drogi hamowania
- zgrzytający, metaliczny odgłos podczas hamowania
- pedał hamulca nie stawia naturalnego oporu przy naciskaniu
- hamulce grzeją się, z kół wydobywa się dym
- „ściąganie” podczas hamowania
- konieczność częstego uzupełnianie płynu hamulcowego
- ślady płynu na kołach lub na wewnętrznym barku opon
- pedał hamulca trzęsie się w trakcie hamowania
- samochód drży, wibruje i skacze podczas hamowania

W przypadku dostrzeżenia któregokolwiek z powyższych sygnałów alarmowych należy niezwłocznie zgłosić się do serwisu.

Nieusunięcie usterki układu hamulcowego może spowodować:
- wydłużenie się czasu reakcji systemu hamowania
- osłabienie działania systemów ABS/ESP
- utratę przyczepności
- niekontrolowaną zmianę kierunku jazdy
- wypadnięcie z toru jazdy
- inne zagrożenia w ruchu drogowym

- Układ hamulcowy jest jednym z najważniejszych systemów mechanicznym w samochodzie. To on gwarantuje zatrzymanie pojazdu, a także utrzymanie go w miejscu, na przykład na pochyłości. Dlatego w przypadku zaobserwowania jakichkolwiek problemów z układem hamulcowym, należy bezzwłocznie jechać do warsztatu - mówi Marcin Telej właściciel serwisu Euromaster Telgum w Iławie.

- Charakterystyką dobrze działającego systemu hamulcowego jest, po pierwsze, posiadanie klocków hamulcowych odpowiednich do posiadanych tarcz hamulcowych, o grubości nie mniejszej niż połowa grubości nowego klocka. Klocek nie może być pokryty spaloną, szklistą powierzchnią. Ponadto, musimy pamiętać o sprawdzaniu tarcz hamulcowych, upewniając się, że są błyszczące, nieskorodowane, bez przebarwień, równo zużyte i niepopękane. Trzecim ważnym elementem układu jest płyn hamulcowy. Ten powinien być klarowny, lekko żółty i o minimalnej zawartości wody, jednak ten pomiar należy wykonywać specjalnym przyrządem - dodaje Marcin Telej.